โชคชัย  อลงกรณ์ทักษิณ
อาจารย์พิเศษภาควิชาครุศาสตร์เครื่องกล

รูปที่ 1 กระบวนการทอผ้า

การเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจของประเทศไทยที่ผ่านมา เกิดจากการพึ่งพาภาคอุตสาหกรรมการท่องเที่ยว อุตสาหกรรมการผลิตเพื่อส่งออก ตลอดจนการบริโภคภายในประเทศ โดยกลุ่มอุตสาหกรรมสิ่งทอจัดว่าเป็นอุตสาหกรรมการผลิตพื้นฐานที่สำคัญมาเป็นเวลานาน 

แต่ปัจจุบันขีดความสามารถในการแข่งขันของอุตสาหกรรมดังกล่าวถูกบั่นทอนลดลงเป็นอย่างมาก ทั้งนี้มีสาเหตุมาจากหลายๆ ปัจจัย เช่น การปรับตัวไม่ทันกับยุคโลกไร้พรมแดนที่แฟชั่นเปลี่ยนแปลงไปเร็วมาก การเกิดคู่แข่งใหม่ เช่น เวียดนาม จีน อินเดีย ฯลฯ การต้องพึ่งพาเทคโนโลยีการผลิตจากต่างประเทศเป็นอันมาก ฯลฯ

โดยลักษณะของอุตสาหกรรมสิ่งทอจะแบ่งออกเป็น 3 ส่วน คือ 1. การปั่นเส้นใย (ต้นน้ำ) 2. การทอ-ย้อมผ้า (กลางน้ำ) 3. การตัดเย็บ (ปลายน้ำ) โดยในยุคของการค้าแบบทุนนิยมซึ่งมีการแข่งขันที่รุนแรง ทำให้ผู้ประกอบการทั้งหลายต้องเร่งปรับตัว โดยการลดการใช้พลังงานก็เป็นอีกวิธีหนึ่งที่มีผลต่อต้นทุนการผลิต ดังนั้นในบทความนี้จึงขอนำเสนอรายละเอียดที่น่าสนใจดังนี้

รูปที่ 2 เครื่องทอแบบมีกระสวย

รูปที่ 3 เครื่องทอแบบไม่มีกระสวย

จากแนวโน้มวิกฤติพลังงานที่นับว่าจะทวีความรุนแรงขึ้นเป็นลำดับ ทำให้รัฐบาลประเทศไทยในสมัยของ ฯพณฯ ท่านนายกรัฐมนตรีนายอานันท์  ปันยารชุน ในสมัยปี พ.ศ. 2535 จึงได้มีการออกกฎหมายพระราชบัญญัติการพัฒนาและการส่งเสริมพลังงาน, พระราชบัญญัติการส่งเสริมการอนุรักษ์พลังงาน,

พระราชกฤษฎีกากำหนดพลังงานควบคุม พ.ศ. 2536, พระราชกฤษฎีกากำหนดอาคารควบคุม พ.ศ. 2538, พระราชกฤษฎีกากำหนดโรงงานควบคุม พ.ศ. 2540, กฎกระทรวงว่าด้วยหลักเกณฑ์วิธีการและระยะเวลาในการกำหนดเป้าหมายและแผนอนุรักษ์พลังงาน และการตรวจสอบและวิเคราะห์การปฏิบัติตามเป้าหมายและแผนอนุรักษ์พลังงานสำหรับโรงงานควบคุมและอาคารควบคุม พ.ศ. 2547,

กฎกระทรวง พ.ศ. 2539 ออกตามความในระราชบัญญัติการพัฒนาและการส่งเสริมพลังงาน, กฎกระทรวง ฉบับที่ 2 พ.ศ. 2539 ออกตามความในระราชบัญญัติการพัฒนาและการส่งเสริมพลังงาน, กฎกระทรวงว่าด้วยหลักเกณฑ์ วิธีการ และระยะเวลาในการส่งข้อมูลและการบันทึกข้อมูลเกี่ยวกับการอนุรักษ์พลังงาน พ.ศ. 2547  และล่าสุดพระราชบัญญัติการส่งเสริมการอนุรักษ์พลังงาน (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2550

รูปที่ 4 กิจกรรมในงานทอผ้า

โดยทั่วๆ ไปแล้วการใช้พลังงานส่วนใหญ่ในกระบวนการทอผ้า จะอยู่ในส่วนของกระแสไฟฟ้าที่จ่ายให้กับเครื่องทอผ้าอยู่ที่ประมาณ 60% ส่วนพลังงานที่ใช้ในหม้อไอน้ำมีค่าอยู่ที่ประมาณ 15% และพลังงานที่ใช้ในระบบปรับอากาศมีค่าอยู่ที่ประมาณ 10% โดยปกติแล้วผู้จัดการพลังงานหรือผู้รับผิดชอบด้านพลังงานประจำโรงงาน มีหน้าที่สำรวจและจัดทำข้อมูลค่าการใช้พลังงานจำเพาะ (Specific Energy Consumption : SEC) ของในแต่ละขั้นตอนการผลิต (เครื่องจักรหรือกิจกรรม) เช่น Kwhr/kg. Kj/tons เพื่อใช้เป็นค่าดัชนีชี้วัด (Key Performance Index : KPI) หรือเปรียบเทียบความสามารถของการทำงาน

รูปที่ 5 สัดส่วนการใช้พลังงานในงานทอผ้า

รูปที่ 6 เครื่องลงแป้ง (Sizing)

รูปที่ 7 การสืบด้าย

1. โรงงานทอผ้าแห่งหนึ่งมีระบบปรับอากาศที่ใช้สารทำความเย็น R-12 ในหน่วยทำน้ำเย็น (Chillers) โดยต้องรักษาอุณหภูมิในกระบวนการผลิตให้มีค่าเท่ากับ 20 ^oC จากการตรวจวัดอุณหภูมิสารทำความเย็นที่ทางเข้าของอุปกรณ์แลกเปลี่ยนความร้อน (Heat Exchanger) ระหว่างสารทำความเย็นกับน้ำเย็นที่จ่ายให้กับชุดหัวจ่ายลมเย็นมีค่าเท่ากับ 5 ^oC จากการประชุมร่วมกันของฝ่ายผลิตเห็นพ้องต้องกันว่า หากเพิ่มอุณหภูมิของน้ำเย็น (Chilled Water) ขึ้น จะส่งผลให้อุณหภูมิของสารทำความเย็นที่ทางเข้าอุปกรณ์แลกเปลี่ยนความร้อนเพิ่มขึ้น     

ยังผลให้กำลังงาน (W_Comp) ที่ต้องใช้ในเครื่องอัดสารทำความเย็น (Compressor) ลดลง และส่งผลให้ค่าสัมประสิทธิสมรรถนะ (Coefficient of Performance : COP) เพิ่มขึ้น ดังนั้นจึงมีมติให้ทดลองปรับเพิ่มอุณหภูมิของน้ำเย็น 20C พร้อมทั้งเก็บข้อมูลคุณภาพของผ้าทอ กำลังการผลิต ของเสีย ตำหนิที่เกิดขึ้น ตลอดจนการหยุดเสียของเครื่องจักรกล  

จากการคำนวณเบื้องต้นโดยใช้ข้อมูลจากตารางสมบัติของสารทำความเย็น หรือ P-h Diagram R-12 พบว่า
กรณีก่อนปรับปรุง
 W_Comp = 375 – 353.6 = 21.4 kj/kg

รูปที่ 8  แผนภาพ P-h Diagram ของน้ำยา R-22

โชคชัย  อลงกรณ์ทักษิณ./ 2548./  การอนุรักษ์และการจัดการพลังงาน (Energy Conservation and Management)/ กรุงเทพฯ./ บริษัท เทอมอล แอนด์ ทราส์มิชชัน แมชชีน จำกัด.  (อัดสำเนา)