เทคนิคการควบคุมและลดการสูญเสีย
(Wastes Loss Control)

ธนกร ณ พัทลุง

การแข่งขันในยุดปัจจุบันและอนาคตนั้นซึ่งเป็นแบบโลกาภิวัฒน์ โดยต้องคำนึงถึง แหล่งผลิตคุ้มค่า การผลิตยืดหยุ่น, มีมาตรฐานสากล, มีความเร็ว (Speed), มีคุณภาพสูงสุด, ราคาถูก, เป็นนวัตกรรม, ใช้เทคโนโลยีทันสมัย, เป็นไปตามข้อตกลงใหม่ทางการค้าและความพึงพอใจของลูกค้า ตามหลัก QCD 

Q คือ Quality มีคุณภาพ, C คือ Cost มีราคาถูก, D คือ Delivery มีการจัดส่งถึงที่ตามที่ต้องการ ดังรูปที่ 1 หรือดังประโยคที่ว่า “ของดีราคาถูกส่งตามที่สั่ง”

รูปที่ 1 หลัก QCD

จากเหตุผลข้างต้นเราจึงควรหันมาค้นหาการสูญเสียที่เกิดขึ้นและหาแนวทางควบคุมและลดการสูญเสียนั้นลง

Wastes คือ ความสูญเสีย, ความสูญเปล่า, สิ่งที่เกิดขึ้นโดยไม่สร้างมูลค่าเพิ่มกับงานหรือสินค้า, สิ่งที่เราไม่อยากให้เกิดขึ้นหรือต้องการกำจัด, สิ่งที่ทำให้ต้นทุนเพิ่มขึ้นโดยไม่จำเป็นหรือสิ่งที่เป็นภัยต่อ QCD เช่นการค้นหาของเป็นการเสียเวลาก็คือ wastes

Wastes ที่เกิดขึ้นในโรงงานประกอบด้วย 3 มุ คือ
1. มุดะ (MUDA) คือ ความสูญเสีย ความสูญเปล่า 7 ประการ
       - การผลิตมากเกินไป (เกินความต้องการลูกค้า)
       - การสต๊อกมากเกินไป (R/M WIP)
       - การเสียเวลารอคอยในกระบวนการผลิต
       - การขนส่งหรือการลำเลียงและการขนถ่ายยาวไกล
       - กระบวนการผลิตขาดประสิทธิผล
       - การเคลื่อนไหวหรือวิธีการทำงานไม่ถูกต้องหรือถูกหลัก
       - มีของเสียหรือการแก้ไขงานเกิดขึ้น
2. มุระ (MURA) คือ ความไม่สม่ำเสมอในการทำงาน เช่น เครื่องจักร คน วัตถุดิบ ฯลฯ
3. มุริ (MURI) คือ การทำงานเกินกำลังที่มีอยู่หรือเกินมาตรฐานที่กำหนดไว้

ประเภทของ Wastes
1. ความสูญเสีย 6 ประการที่ยิ่งใหญ่ของเครื่องจักร (Machine)
       - เครื่องจักรหยุดฉุกเฉินหรือเสียหายก่อนกำหนด
       - เสียเวลาในการปรับแต่งหรือปรับเปลี่ยนแม่พิมพ์นานเกินไป
       - เครื่องจักรหยุดเล็ก ๆ น้อย ๆ บ่อย
       - เครื่องจักรทำงานไม่ได้ตามความเร็วที่กำหนด
       - เครื่องจักรผลิตงานที่ไม่ได้คุณภาพ
       - การเริ่มต้นเดินเครื่อง (Start up Time)

3. พลังงาน (Energy)
       - การใช้พลังงานไม่มีประสิทธิภาพทั้งด้านไฟฟ้า น้ำ ลมอัด ไอน้ำ ความร้อน เป็นต้น

4. คน (Manpower)
       - การบริหารที่ไม่มีประสิทธิภาพ
       - การเคลื่อนไหวที่ไม่ได้งานหรือทำงานไม่ถูกวิธี
       - การจัดสายการผลิต การแบ่งงานหรือจัดงานไม่ดี
       - ไม่มีการวางแผนหรือการวางแผนไม่เป็น
       - ความผิดพลาดจากการวัด ปรับแต่งหรือใช้เครื่องมือไม่ถูกต้อง

ทำไมต้องกำจัด/ควบคุม Wastes ?
       1. การลด Wastes เป็นวิธีการที่ง่ายที่สุดที่เราพึงกระทำได้เพื่อให้สินค้าหรือบริการเป็นที่พอใจของลูกค้ารวมทั้งทำกำไรสูงขึ้น
       2. การลด Wastes เป็นการเพิ่มการใช้ทรัพยากรให้คุ้มค่า ดังรูปที่ 2

รูปที่ 2 Diagram การใช้ทรัพยากรและการสูญเสีย

หลักการโดยรวม คือ ต้องปรับมุมมองใหม่แล้วเข้าใจหลักการลด Wastes จากนั้นไปดำเนินการทดลองทำในงาน

1. ปรับมุมมองใหม่ โดยมีหลักดังนี้
       - ที่ใดมีปัญหาที่นั้นเกิดปัญญา
       - ทุก Wastes สามารถแก้ไขได้ ถ้าเราแก้ไข
       - ทุกความสูญเสียต้องมีต้นเหตุ
       - การแก้ไขต้องแก้ไขที่ต้นเหตุ
       - ถ้ามีโอกาสแก้ไขได้เกิน 60 % ควรรีบลงมือทันที
       - บางเหตุแก้ไขไม่ได้แต่ป้องกันได้
       - การลดความสูญเสียต้องลดทุกตัว
       - การลด Wastes มาพร้อมโอกาสเสมอ
       - ต้องรับฟังความคิดการเปลี่ยนแปลง การปรับปรุง สิ่งใหม่อยู่เสมอ

2.หลักการลด Wastes
       - กำหนด Wastes ได้ถูกต้องชัดเจน
       - รู้ตัวเลขปัจจุบันอยู่ที่เท่าไร
       - หาต้นตอได้
       - รู้วิธีแก้ไขหรือนำมาประยุกต์ได้
       - ลงมือปฏิบัติ วัดผลและสรุป (ต้องคำนึงถึงความคุ้มทุนด้วย)

3. วิธีการแก้ไขและป้องกัน Wastes
       3.1.1 Wastes ที่ไม่ยาก ไม่ซับซ้อนและรู้ประเด็นอยู่แล้วดำเนินการแก้ไขทันที
       3.1.2 Wastes ที่ยากมีความซับซ้อนจะต้องใช้การวิเคราะห์และนำเทคนิคต่าง ๆมาช่วย
ในการแก้ไขหรือหาทางป้องกัน

ตัวอย่างและเทคนิคในการลดและควบคุม Wastes บางตัว

1. เรื่อง “การจัดเก็บสต๊อกมากเกินไป “

2. เรื่อง “ผลิตของเสียหรืองานแก้ไข“

หมายเหตุ ระบบ Poka-Yoka คือ ระบบป้องกันความผิดพลาดจากคน

Wastes นั้นเป็นการเพิ่มต้นทุนให้กับสินค้าโดยไม่จำเป็นและเป็นอุปสรรคต่อการแข่งขันซึ่งถ้าเราลดหรือกำจัดได้ เราจะอยู่ได้อย่างปลอดภัยและเรายังมีโอกาสในการปรับปรุงได้

เอกสารอ้างอิง
1. www.trainingbynumpon.com
2. www.cannac.co.jp/sf/images/qcd.gif
3. นำพล ตั้งทรัพย์, การลดเวลาปรับเปลี่ยนเครื่องจักร (Set up time), พิมพ์ครั้งที่ 2, กรุงเทพฯ: อินโนกราฟฟิกส์, 2544.