สนั่นเถาชารี
มหาวิทยาลัยขอนแก่น

VMI(VendorManagedInventory)คือระบบการบริหารคลังสินค้าโดยผู้ขายกล่าวคือการที่ผู้ผลิตเข้าไปจัดการคลังสินค้าของลูกค้านั่นเองยกตัวอย่างเช่นบริษัทไทยน้ำทิพย์เข้าไปดูแลน้ำอัดลมในคลังของท็อปส์ซูเปอร์มาร์เก็ตแล้วนำสินค้ามาส่งทันตามกำหนดเวลา(JustinTime:JIT)ซึ่งระบบVMIนี้ยังมีชื่อเรียกที่แตกต่างกันออกไปได้แก่SupplierManagedInventory(SMI)SupplierAssistedInventoryManagement(SAIM)RemoteInventoryManagement(RIM)

โดยอาศัยความร่วมมือกับลูกค้าในการวางแผนรายการสินค้าเพื่อวางโครงการความต้องการสินค้าในขั้นตอนท้ายสุดจากนั้นตรวจสอบความต้องการเพื่อให้ได้ระดับVMIที่แท้จริง

ตามระบบของVMIแล้วการส่งมอบหน้าที่ในการเก็บและจัดส่งสินค้าให้ผู้ผลิตดำเนินการแทนนั้นจะช่วยลดปัญหาการเก็บสะสมของสต็อกสินค้าทั้งในส่วนของฝ่ายผลิตเองและรวมไปถึงศูนย์กระจายสินค้าของผู้ค้าปลีกเพราะเกิดการเก็บสินค้าไว้ที่จุดเดียวเท่านั้นเท่ากับเป็นการลดปัญหาในการสื่อสารจากจุดหนึ่งไปยังอีกจุดหนึ่งหรือที่เรียกว่า"การลดระยะของห่วงโซ่ลง"(ShortentheChain)(เช่นเดียวกันกับกระบวนการขายตรง(MultiLevelMarketing)ที่ช่วยให้เกิดการลดขั้นตอนของSupplyChainได้หากคุณหรือผู้จัดจำหน่ายของคุณเกิดสินค้าขาดแคลน)

โดยที่บริษัทในต่างประเทศได้มีการใช้ระบบVMIในหลายบริษัทดังแสดงตัวอย่างตามตารางที่1ข้างล่างนี้

ตารางที่1ตารางแสดงบริษัทในต่างประเทศที่ได้หันมาใช้ระบบVMI

ซึ่งระบบVMIนั้นส่วนหนึ่งมาจากEDIดังนั้นจะขอกล่าวEDIไว้บางส่วนดังนี้คือ
EDI หรือElectronicDataInterchangeเป็นระบบข้อมูลข่าวสารที่ไม่จำเป็นต้องใช้กระดาษใดๆทั้งสิ้นนิยามของEDIก็คือ“EDIคือระบบส่งถ่ายทอดข้อมูลข่าวสารจากคอมพิวเตอร์เครื่องหนึ่งไปยังอีกเครื่องหนึ่งในรูปของสัญญาณอิเลคทรอนิกส์โดยมนุษย์เราเข้าไปยุ่งเกี่ยวน้อยที่สุด”

ข้อมูลข่าวสารที่EDIจะเป็นข้อมูลข่าวสารที่จัดรูปแบบและมีคุณภาพความหมาย(MessageStandards)ที่เป็นมาตรฐานตามที่ตกลงกันไว้ระบบจะทำงานอย่างมีประสิทธิภาพดังนั้นถ้าบริษัทธุรกิจ2บริษัทใช้EDIติดต่อกันจะต้องตกลงกันก่อนว่าจะใช้ข้อมูลแบบใดและติดต่อกันอย่างไร

สรุปแล้วในการใช้EDIนั้นคู่ติดต่อจะต้องร่วมมือกันอย่างจริงจังและEDIจะเป็นเครื่องมือเพื่อธุรกิจที่มีประสิทธิภาพถึงแม้ใช้คนละระบบคอมพิวเตอร์ก็สามารถเชื่อมโยงEDIได้ยิ่งถ้าใช้ระบบEANCOMการสื่อข้อมูลข่าวสารจะยิ่งรวดเร็วมีประสิทธิภาพถูกต้องแม่นยำไม่ว่าฮาร์ดแวร์และซอฟต์แวร์ปลายทางจะเป็นแบบใด

องค์ประกอบของEDI
ระบบEDIประกอบด้วยองค์ประกอบที่สำคัญ3ส่วนดังนี้คือ1)ข้อความมาตรฐาน(StandardMessages)2)ซอฟต์แวร์และ3)ระบบโทรคมนาคมซึ่งแต่ละองค์ประกอบก็มีรายละเอียดโดยสังเขปดังต่อไปนี้

1) ข้อความมาตรฐาน EDI พัฒนามาจากระบบการสื่อสารข้อมูลแบบวงจรปิดมาก่อนดังนั้นการมีเครือข่ายกว้างขวางมากขึ้นระบบที่ใช้จะต้องเป็นระบบเปิดข้อมูลข่าวสารจะต้องเป็นมาตรฐานที่สามารถรับรู้กันได้เหมือนกับที่มนุษย์จะติดต่อกันในสังคมที่พูดภาษาเดียวกันสรุปแล้วก็คือจะต้องสื่อภาษาให้ได้ความหมายที่ตรงกันนั่นเองการติดต่อระหว่างคอมพิวเตอร์จะต้องมีภาษาร่วมเพื่อจะได้สามารถรู้เรื่องกันได้คือ"EDIMessage"อาทิเช่นในระบบUN/EDIFACTหรือEANCOM

2) Software ซอฟต์แวร์จะทำหน้าที่แปลงข้อมูลEDIMessageให้เป็นภาษาธรรมดาเมื่อEDIMessageส่งถึงปลายทางขณะเดียวกันก็จะทำหน้าที่แปลงภาษาธรรมดาที่ต้นทางให้เป็นภาษาEDIMessageเพื่อส่งไปยังปลายทางด้วยนอกจากนี้ซอฟต์แวร์ยังทำหน้าที่อื่นๆอีกได้แก่แปลงภาษาที่ไม่ใช่EDIMessageให้เป็นEDIMessageช่วยดูแลข้อมูลที่อยู่ในแฟ้มอินเตอร์เฟซบริหารจัดการข้อมูลข่าวสารที่เข้าหรือออกรวมทั้งตรวจสอบควบคุมการทำงานของเมนูโปรแกรมและควบคุมการใช้โปรแกรมด้วยรหัสPassword

3) ระบบโทรคมนาคม การทำงานของEDIหลังจากซอฟต์แวร์แปลงข้อมูลที่คีย์เข้าให้เป็นEDIMessageข้อมูลก็จะถูกส่งไปยังปลายทางโดยระบบโทรคมนาคมโดยการส่งจะมีจังหวะระเบียบและกฎเกณฑ์เพื่อความเรียบร้อยไม่สับสนเปรียบเสมือนคน2คนพูดจาติดต่อกันถึงแม้พูดภาษาเดียวกันแต่ถ้าพูดพร้อมๆกันหรือแซงกันก็จะไม่รู้เรื่องจะต้องพูดกันสื่อความกันคนละที

นอกจากนี้ยังจะต้องมีระบบหรือเครือข่ายเพื่อสำรอง(Options)อีกหลายชุดอาทิเช่นระบบคมนาคมลับส่วนตัว(PrivateLineCommunications)ระบบคมนาคมกับสายโทรศัพท์สาธารณะระบบThirdPartyValueAddedNetworkServiceเป็นต้น

ประวัติของVMI: บริษัทP&G(ProctorandGamble)ถือเป็นบริษัทแรกที่เริ่มมีการใช้การบริหารสินค้าคงคลังโดยผู้ขาย:VMI(VendorManagedInventory)โดยP&Gเริ่มใช้ในปีค.ศ.1985โดยมุ่งใช้กับร้านค้าปลีกขนาดกลางที่ขายสินค้าอาหารและสินค้าอุปโภคบริโภคก่อนโดยP&Gได้ติดตั้งอุปกรณ์ที่ร้านเพื่อรับข้อมูลการขายผ่านทางEDIและรับข้อมูลการสั่งซื้อสินค้าทุกวันทำให้

P&Gรู้ปริมาณสินค้าคงเหลือในร้านค้าได้และรู้จำนวนข้อมูลของลูกค้าว่าเพิ่มขึ้นหรือลดลงแต่ก็ทำให้P&Gเสียค่าใช้จ่ายไปกับส่วนนี้ไปเป็นจำนวนมากต่อมาในปีค.ศ.1986P&Gได้ทำข้อตกลงกับห้างWal–martซึ่งเป็นSuperStoreขนาดใหญ่และได้ทำกิจกรรมโดยเริ่มสินค้ากับประเภทผ้าอ้อมก่อนปีค.ศ.1988Wal–martได้เสนอโปรแกรมเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการขายผ้าอ้อมให้ดียิ่งขึ้นไปอีก

โดยลดค่าใช้จ่ายในการจัดซื้อและการจัดส่งให้น้อยที่สุดโดยมีข้อเสนอให้P&Gนำเสนอข้อมูลยอดขายจริงของร้านค้าที่ขายได้มาใช้ในการเติมเต็มสินค้าในร้านค้าให้เต็มและยังสามารถกระจายสินค้าไปส่งยังศูนย์กระจายสินค้าเพื่อจัดส่งไปยังร้านค้าปลีกได้อย่างพอเหมาะ

ซึ่งจะช่วยให้เกิดการลดจำนวนสินค้าคงคลังลงได้และยังทำให้การสั่งซื้อสินค้าสามารถทำได้รวดเร็วและสั้นลงอีกทั้งยังสามารถทำนายความต้องการของตลาดได้ด้วยโปรแกรมการค้าระหว่างP&GและWal–martประสบความสำเร็จอย่างมากในปีค.ศ.1990โดยP&Gได้ขยายการใช้VMIไปยังสินค้าทุกชนิดทำให้ปัจจุบันกิจกรรมVMIนั้นเป็นที่ยอมรับในหลายวงการและเป็นวิธีการตลาดอย่างหนึ่งของผู้ผลิตหลายราย

จากประวัติข้างต้นก็ทำให้ทราบว่าVMIเป็นกิจกรรมหนึ่งในกระบวนการของการจัดการห่วงโซ่อุปทาน(SPM:SupplyChainManagement)กิจกรรมของVMIในฐานะผู้ให้บริการOutsourcingจะให้บริการในการจัดการสต็อกของคู่ค้าหรือของSuppliersโดยภารกิจสำคัญของผู้ให้บริการVMIProvidersจะเป็นผู้รับโอนสิทธิความเป็นเจ้าของสินค้าชั่วขณะหนึ่งขณะใด(Transferofthesametime)จากผู้ว่าจ้างซึ่งจะเป็นผู้ผลิตซึ่งซื้อสินค้าจากVenderหรือSupplier

โดยผู้ผลิตจะมอบสิทธิให้VMIเป็นคนกลางในการติดต่อกับSupplierแต่ละรายโดยผู้ผลิตจะดำเนินขั้นตอนจัดซื้อเฉพาะที่เกี่ยวข้องกับคุณสมบัติของสินค้าจำนวนของสินค้าที่จะซื้อคุณภาพของสินค้าและตกลงเรื่องราคาและเงื่อนไขการชำระเงิน

ส่วนกิจกรรมอื่นๆได้แก่เงื่อนไขการส่งมอบปริมาณการส่งมอบแต่ละครั้งการตรวจสอบจำนวนวิธีการขนส่งการรับผิดชอบความเสียหายทั้งที่เกิดกับตัวสินค้าและการผิดนัดการส่งมอบรวมถึงการดูแลการเก็บรักษาสินค้าและการควบคุมที่เกี่ยวข้องกับสต็อก(Inventory)จะมอบให้เป็นหน้าที่ของผู้ให้บริการVMIซึ่งจะเป็นผู้ติดต่อกับVenderหรือSupplierทั้งในประเทศและต่างประเทศแทนผู้ว่าจ้างคือผู้ผลิตผู้ให้บริการ

VMIจึงทำหน้าที่เกี่ยวข้องกับการจัดการความสัมพันธ์ของสต็อกสินค้า(IMR:InventoryManagementRelationship)โดยVMIจะก่อประโยชน์ในการลดสต็อกหรือInventoryซึ่งต้นทุนในการเก็บรักษาสินค้าจะเป็นต้นทุน1ใน3ของต้นทุนลอจิสติกส์โดยVMIจะมีส่วนสำคัญที่ทำให้การเคลื่อนย้ายสินค้าเป็นJustInTimeในห่วงโซ่อุปทานก่อให้เกิดการไหลลื่นของสินค้าจากSupplierไปสู่ผู้ผลิตตามจำนวนและเวลาที่ต้องการ

และยังอาจทำหน้าที่ในการกระจายสินค้าสำเร็จรูปไปสู่ร้านค้าย่อย(RetailStore)โดยVMIจะต้องเป็นการผสมผสานของข้อมูลข่าวสารและเทคโนโลยีสารสนเทศจึงจะทำให้สามารถควบคุมการส่งมอบสินค้าในระดับที่ทันเวลา(RealTimeUse)โดยจะต้องมีการผสมผสานของการนำระบบEDIมาใช้ร่วมกับBarcodeหรือRFIDเพื่อสามารถให้การส่งมอบเป็น“JustinTimeatpointofSale”

จะเห็นว่าภารกิจของVMIจะคล้ายกับความหมายของLogisticsทั้งนี้กระบวนการVMIจะเกิดประสิทธิภาพได้นั้นจะต้องเกิดจากความร่วมมือของทุกกิจกรรมในห่วงโซ่อุปทานทั้งที่เป็นInternalและExternalSupplyChainโดยต้องให้มีกระบวนการส่งมอบข้อมูลข่าวสารที่ทันสมัยการพยากรณ์การผลิตและการขายที่แม่นยำ

โดยกิจกรรมหลักของVMIนอกเหนือจากเป็นการลดสต็อกทั้งวัตถุดิบและสินค้าสำเร็จรูปแล้วยังมีส่วนที่ทำให้การเติมเต็มสินค้าให้กับลูกค้าเป็นไปอย่างต่อเนื่องก่อให้เกิดความพอใจของลูกค้าและมีการสนองตอบที่ดีจากลูกค้า(ECR:EfficientCustomerResponse)ดังนั้นกระบวนการจัดการSupplyChainยุคใหม่จึงให้ความสำคัญแก่VMIในฐานะเป็นSupplyChainBestPracticeในการเพิ่มขีดความสามารถในการจัดซื้อและเป็นการลดค่าใช้จ่ายในการเก็บรักษาสินค้าได้อย่างแน่นอน

อย่างไรก็ดีปัญหาของการใช้VMIก็คือองค์กรจะต้องมีระบบการจัดการที่เรียกว่าMaterialRequirementPlanningและการบริหารSRM:SupplierRelationManagementที่มีประสิทธิภาพอีกทั้งจะต้องมีการจัดการลอจิสติกส์อย่างเป็นเลิศโดยองค์กรที่จะนำVMIมาใช้ได้อย่างมีประสิทธิภาพจะต้องเป็นองค์กรที่มีระบบการจัดการที่เรียกว่า“JustInTime”Valueที่ดีโดยธุรกิจข้ามชาติส่วนใหญ่แล้วจะมีความเชี่ยวชาญในการใช้การจัดการVMIไม่ว่าจะเป็นอุตสาหกรรมConsumerPracticeอุตสาหกรรมประกอบรถยนต์และอุตสาหกรรมอื่นๆที่ต้องมีการซื้อวัตถุดิบจากหลายๆSupplier

สาเหตุที่องค์กรธุรกิจหันมาใช้ระบบVMI
เนื่องจากธุรกิจค้าปลีกต้องบริหารให้มีสินค้าพร้อมที่จะขายเมื่อลูกค้าต้องการนั่นหมายถึงผู้ที่ทำการสั่งซื้อต้องมีความสามารถในการวางแผนการสั่งซื้อที่มีความแม่นยำสูงคือสั่งไปเท่าใดก็ได้ขณะเดียวกันผู้จัดจำหน่ายหรือผู้ผลิตก็ต้องการขายหรือส่งสินค้าตามจำนวนที่ได้รับคำสั่งซื้อโดยไม่มีสินค้าเหลือค้างในมือจนมากเกินไป

ซึ่งในอดีตจากการทำงานแบบวิธีการที่ต่างคนต่างทำนี้จะเห็นได้ว่าผู้ค้าปลีกจะต้องประเมินการสั่งซื้อให้กับผู้จัดจำหน่ายจากยอดการเบิกของร้านค้าไปที่ศูนย์กระจายสินค้าเพื่อประเมินเป็นยอดสั่งซื้อกับผู้จัดจำหน่ายและต้องมีการสำรองสินค้าไว้ส่วนหนึ่งเพื่อกันความผิดพลาดส่วนผู้จัดจำหน่ายเองก็มีการสำรองสินค้าไว้อีกส่วนหนึ่งสำหรับบริการลูกค้าของตนและผู้ผลิตเองก็ต้องมีการสำรองสินค้าไว้ให้กับผู้จัดจำหน่ายเหมือนกัน

ดังนั้นการคาดคะเนจากการสั่งสินค้าของทุกฝ่ายนั้นซึ่งจะใช้การประมาณการหรือส่วนใหญ่จะใช้ความรู้สึกตนเองเป็นเกณฑ์แทนที่จะใช้ข้อมูลการขายและไม่มีการหารือระหว่างคู่ค้าทั้งในเรื่องการผลิตและการสำรองสินค้าซึ่งส่วนมากมักจะไม่สอดคล้องกับความต้องการของลูกค้าอันเนื่องจากพฤติกรรมการซื้อของลูกค้าที่มีหลายปัจจัยอาทิเช่นฤดูกาลความนิยมเป็นต้น

รวมทั้งพฤติกรรมการเบิกสินค้าของร้านซึ่งปัจจัยเหล่านี้ได้ส่งผลต่อการเปลี่ยนแปลงอีกทั้งยังทำให้เกิดการบิดเบือนจากข้อเท็จจริงจนบางครั้งอาจจะทำให้เกิดBullWhipEffectซึ่งมักจะเกิดกับร้านสั่งสินค้าแล้วไม่ได้ตามรอบที่สั่งทำให้มีการสั่งซ้ำเพราะกลัวจะไม่ได้สินค้านั้นอีกทำให้เกิดการสั่งซื้อมากเกินความเป็นจริงในทุกขั้นตอนจนส่งผลให้ทุกฝ่ายต้องแบกรับภาระสินค้าคงเหลือไว้มากมาย

รูปแบบจำลองการทำVMI สามารถแสดงได้ดังรูปที่2ข้างล่างนี้

รูปที่1แสดงแบบจำลองการทำVMI

1.DCส่งข้อมูลการเบิกสินค้าของร้านและจำนวนสินค้าคงเหลือของDCของวันที่ผ่านมา
2.ผู้ผลิตทำใบเสนอให้สั่งสินค้ากลับมาที่ฝ่ายจัดซื้อของผู้ค้าปลีก
3.ฝ่ายจัดซื้อเห็นชอบและเปลี่ยนข้อมูลสินค้าที่ผู้ผลิตเสนอเป็นคำสั่งซื้อกลับไปที่ผู้ผลิต
4.ผู้ผลิตจัดส่งสินค้าให้กับDCของผู้ค้าปลีก

ประโยชน์ที่ได้รับจากการใช้VMI สามารถแบ่งแยกได้ดังนี้
ประโยชน์ต่อผู้ค้าปลีกมีดังต่อไปนี้
*ป้องกันการเกิดสินค้าขาดและสูญเสียยอดขาย
*เพิ่มความพึงพอใจให้แก่ลูกค้า
*ลดปริมาณสินค้าหรือระดับสินค้าคงคลังค่าใช้จ่ายในการเก็บและเพิ่มทุนหมุนเวียน
*ย้ายความรับผิดชอบการสั่งซื้อไปให้ผู้ผลิตทำแทน

ประโยชน์ต่อผู้ผลิตมีดังต่อไปนี้
*ให้บริการกับคู่ค้าให้เกิดความสะดวกและประหยัดต้นทุนการจัดการและเวลาแทนที่จะให้เป็นส่วนลดราคาของสินค้า

*ช่วยในการวางแผนการผลิตสินค้าให้มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น

จากที่กล่าวมาข้างต้นเราสามารถสรุปได้ว่าประโยชน์ที่ได้รับจากการนำVMIมาใช้ในธุรกิจจะช่วยทำให้ลดต้นทุนในส่วนของค่าใช้จ่ายในการเก็บรักษาสินค้าลดMaterialinProcessจำนวนแรงงานเป็นหลัก

กรณีศึกษา:บริษัทTESCOLOTUS
*ข้อมูลเบื้องต้นของบริษัท
TESCOLOTUSจัดตั้งขึ้นในประเทศไทยเมื่อปีพ.ศ.2537โดยมีสัดส่วนการถือหุ้นในปัจจุบันกลุ่มเทสโก้อังกฤษจะถือหุ้นในสัดส่วนมากกว่า90%จากเดิมที่กลุ่มTESCOอังกฤษและเครือเจริญโภคภัณฑ์ถือหุ้นในสัดส่วนเท่ากันคือ50%ปัจจุบันTESCOLOTUSมีรูปแบบStoreทั้งหมด4รูปแบบคือ

1.HyperMarketปัจจุบันมีอยู่ทั้งหมด43Storeคาดว่าจะเปิดเพิ่มอีก6Store
2.SuperMarketปัจจุบันมีทั้งหมด1Storeที่สาขางามวงศ์วาน
3.Valueหรือคุ้มค่าปัจจุบันมีทั้งหมด2Storeคือร้อยเอ็ดและอุตรดิตถ์
4.Expressปัจจุบันมีทั้งหมด9สาขาและจะเปิดเพิ่มอีก21สาขา

ซึ่งStoreทั้ง4นั้นมีPositioningที่เหมือนกันมีสินค้าหลากหลายและราคาถูกอีกทั้งเป็นร้านค้าปลีกที่อยู่ใกล้บ้านคุณ

TESCOLOTUSมีพนักงานกว่า16,000คนและคาดว่าจะเพิ่มขึ้นเป็นกว่า21,000คนภายในปี2547เทสโก้โลตัสมีบริษัทSupplierที่เป็นคู่ค้าทั้งหมดกว่า2,499รายในจำนวนนี้เป็นบริษัทคู่ค้าของคนไทย97.9%ส่วนที่เหลือเป็นบริษัทคู่ค้าจากต่างประเทศโดยในปี2548นี้TESCOLOTUSได้ซื้อสินค้าและบริการจากคู่ค้าคิดเป็นเงินประมาณ45,000ล้านบาท

โดยบริษัทคู่ค้า774รายหรือ31%เป็นธุรกิจขนาดย่อมโดยมีวงเงินสั่งซื้อน้อยกว่าหนึ่งล้านบาทต่อรายตั้งแต่ปี2541เทสโก้นำเงินเข้ามาลงทุนในประเทศไทยรวม45,400ล้านบาทหรือคิดเป็นร้อยละ5.5ของเงินลงทุนจากต่างประเทศซึ่งได้ช่วยเสริมสร้างกระแสเงินสดหมุนเวียนและช่วยเสริมสร้างรายได้ประชาชาติโดยรวมของประเทศไทยไม่ต่ำกว่า45,000ล้านบาท

*SupplyChainของTESCOLOTUS
ปัจจุบันมีสินค้าภายใต้เครื่องหมายการค้าของTESCOLOTUSจำนวน934รายการซึ่งพัฒนามาจากบริษัทคู่ค้าของไทยโดยมียอดขายรวม1,500ล้านบาทและTESCOLOTUSยังจัดกิจกรรมวันพบคู่ค้าเป็นประจำทุกปีและยังได้ขยายไปยังส่วนภูมิภาคซึ่งจัดเป็นครั้งแรกที่จังหวัดร้อยเอ็ดเมื่อเดือนตุลาคม2545และมีคู่ค้ารายใหม่ให้ความสนใจถึง120ราย

ที่สำคัญTESCOLOTUSยังช่วยสนับสนุนการส่งออกสินค้าไทยไปยังสหราชอาณาจักรคิดเป็นมูลค่า3,000ล้านบาทต่อปีซึ่งสินค้าที่ส่งออกได้แก่ผลิตภัณฑ์จากเนื้อไก่ทูน่าผลิตภัณฑ์พลาสติกเช่นฟิล์มห่ออาหารบรรจุภัณฑ์ใส่อาหารเครื่องครัวอาหารเลี้ยงสัตว์ผลิตภัณฑ์อาหารไทยจีนและอินเดียล่าสุดได้สนับสนุนการส่งออกข้าวหอมมะลิรวมทั้งเสื้อผ้าถุงเท้าและรองเท้าด้วย

ประเทศไทยถือเป็น1ใน6ที่เป็นศูนย์กลางการหาสินค้าเพื่อส่งให้กับเครือข่ายของเทสโก้ทั่วโลกโดยในปี2548มียอดมูลค่าการส่งออกสินค้าอุปโภคจากบริษัทผู้ผลิตในประเทศไทยสูงถึง700ล้านบาทและได้ตั้งเป้าหมายไว้ว่าไทยจะสามารถเป็นศูนย์กลางการกระจายสินค้าประเภทอุปโภคให้กับเครือข่ายเทสโก้ทั่วโลกซึ่งในแต่ละเดือนนั้นจะมีลูกค้าเข้ามาจับจ่ายสูงถึง10.5ล้านคนและลูกค้าที่เข้ามาซื้อในห้างได้ชำระสินค้าผ่านบัตรเครดิตของTESCOLOTUSกว่า350,000ราย

ศูนย์กระจายสินค้าของTESCOLOTUSในประเทศไทยตั้งอยู่ที่อ.วังน้อยจ.พระนครศรีอยุธยาสามารถบริหารการกระจายสินค้ากว่า800,000หน่วยบรรจุต่อวันโดยมีการพัฒนาต่อเนื่องล่าสุดได้ทำการก่อสร้างอาคารและติดตั้งสายสะพานลำเลียงอัตโนมัติ(CrossDock)เสร็จสมบูรณ์

*ระบบVMIของTESCOLOTUS
TESCOLOTUSได้ติดตั้งระบบคอมพิวเตอร์แม่ข่ายที่สำนักงานใหญ่เพื่อใช้ในงานทางด้านการจัดซื้อและบัญชีซึ่งจะเชื่อมต่อกับระบบคอมพิวเตอร์ซอฟต์แวร์“นอติลุส”ซึ่งจะติดตั้งไว้ที่ศูนย์กระจายสินค้าระบบจะเริ่มปฏิบัติการเมื่อฝ่ายจัดซื้อได้มีคำสั่งซื้อสินค้าผ่านระบบแม่ข่ายข้อมูลคำสั่งซื้อจะถูกส่งตรงไปยังคู่ค้าพร้อมๆกับศูนย์กระจายสินค้า

เมื่อคำสั่งซื้อมาถึงศูนย์กระจายสินค้าและสินค้าที่สั่งได้จัดส่งมาถึงศูนย์กระจายสินค้าสินค้าก็จะถูกบันทึกลงในรายการของคลังสินค้าและระบบซอฟต์แวร์นอติลุสก็จะสร้างระบบบาร์โค้ดและฉลากสินค้าขึ้นขณะที่สินค้าถูกบันทึกรายการ

ระบบก็จะสามารถบอกรายละเอียดที่เกี่ยวเนื่องกับสินค้านั้นๆเช่นสินค้าเป็นสินค้ารายการครอสด็อกกิ้งหรือเป็นสินค้าที่จะต้องสต็อกอุปกรณ์ตรวจรับสินค้าด้วยคลื่นความถี่วิทยุก็จะบอกรายละเอียดของโซนและที่จะจัดวางสินค้านั้นๆในการรับสินค้าแต่ละครั้งระบบซอฟต์แวร์“นอติลุส”ก็จะส่งข้อมูลจำนวนสินค้าที่รับไปยังระบบแม่ข่ายอัตโนมัติ

บัญชีเจ้าหนี้จะได้รับข้อมูลและลงรายการตามจำนวนที่ได้รับระบบแม่ข่ายและระบบซอฟต์แวร์“นอติลุส”จะให้ประโยชน์แก่คู่ค้าในด้านการลดลงจำนวนเอกสารที่เกี่ยวกับการสั่งซื้อ(ใช้ใบสั่งซื้อ1ใบแทนการสั่งซื้อจากสาขา)ความถูกต้องของข้อมูลรายการและจำนวนสินค้าที่ถูกจัดส่งทำให้ฝ่ายจัดซื้อสามารถประมาณการจำนวนสินค้าที่ต้องการจากคู่ค้าจำนวนยอดขายสินค้าได้จึงทำให้ต้องมีการสต็อกสินค้าไว้สำหรับTESCOLOTUSทุกสาขาซึ่งเป็นการเพิ่มจำนวนการสั่งซื้อให้กับลูกค้าและจะมีสินค้าอยู่บนชั้นวางสินค้าTESCOLOTUSทุกสาขาอยู่ตลอดเวลา

การทำงาน VMI ของ TESCOLOTUS ถ้าเทสโก้โลตัสสั่งซื้อแชมพูรีจ๊อยซ์เพียงหนึ่งรายการจากP&Gแล้วให้เขาส่งมาให้ที่DCวังน้อยแล้วแชมพูถูกลำเลียงออกจากDCวังน้อยส่งให้เทสโก้โลตัสสาขาซีคอนสแควร์

การปฏิบัติงานของที่DCวังน้อยก็คงจะไม่มีความยุ่งยากอะไรแต่ในความเป็นจริงลองจินตนาการว่ามีสินค้าทั้งหมด30,000SKUsและมีสินค้าผ่านเข้ามาในDCวังน้อย(Casein)500,000เคสต่อวัน(เคสในที่นี้หมายถึงอะไรก็ตามที่เห็นด้วยตาว่าสามารถจะนับได้ว่าเป็นหีบห่อหลักๆเช่นเบียร์หนึ่งลังผ้าปูที่นอนหนึ่งกล่อง)และมีสินค้าออกจากDCวังน้อย(Caseout)500,000เคสต่อวัน

นั่นหมายถึงมีThroughputLevelสูงถึง1,000,000เคสต่อวันที่ผ่านเข้าออกที่DCวังน้อยบนพื้นที่ปฏิบัติงาน80,000ตารางเมตร(ประมาณ50ไร่)ไม่นับรวมพื้นที่โดยรอบระบบการปฏิบัติการอันเป็นเลิศที่สนับสนุนอยู่เบื้องหลังอันสร้างความสำเร็จในการกระจายสินค้าให้เกิดขึ้นกับเทสโก้โลตัสเป็นสิ่งที่น่าติดตามหาคำตอบอย่างยิ่ง

กระบวนการที่เราเห็นกันอยู่เป็นประจำในชีวิตคือเรานำสินค้าออกมาจากรถเข็นของแล้วกองไว้บนสายสะพานข้างแคชเชียร์พอแคชเชียร์หยิบสินค้ามาสแกนบาร์โค้ดพร้อมทยอยใส่ถุงพลาสติกจนครบทุกรายการแล้วก็แจ้งยอดรวมตามด้วยเราก็จ่ายเงินเราก็นำสินค้าออกไปเป็นอันเสร็จกระบวนการนั่นเป็นสิ่งที่เราได้เห็นแต่สิ่งที่เรามองไม่เห็นก็คือในทันทีที่แคชเชียร์หยิบสินค้ามาสแกนบาร์โค้ดที่หน้าร้าน(FrontOffice)สินค้ารายการนั้นก็จะถูกตัดสต็อกหลังร้าน(BackOffice)

กระบวนการไม่จบแค่นั้นข้อมูลจะถูกอัพโหลดส่งจากสาขา(ที่ทางเทสโก้โลตัสเองเรียกว่า“สโตร์”ตอนนี้มีอยู่75แห่งตั้งแต่รูปแบบที่เป็นHyperMarket,SuperMarketร้านคุ้มค่าและLOTUSExpress)แบบเรียลไทม์ไปยังสำนักงานใหญ่แล้วสำนักงานใหญ่ก็จะรวบรวมคำสั่งซื้อของแต่ละสาขาเข้าด้วยกันแล้วส่งไปให้กับVendor(ซึ่งก็คือคู่ค้าที่เป็นSupplierจัดหาสินค้าให้กับเทสโก้โลตัสนั่นเอง)และส่งข้อมูลไปให้ที่DCวังน้อยโดยมีโปรแกรมการทำงานที่เกี่ยวข้องดังนี้

*โปรแกรมSCS(StockControlSystem)เป็นระบบบริหารการขายของสโตร์ที่ทั้ง75สโตร์มีใช้งานอยู่จะทำหน้าที่รับสินค้าเข้าสโตร์และตัดยอดสินค้าออกจากสโตร์เมื่อขายสินค้าได้ซึ่งฟังก์ชั่นการทำงานหลักๆก็เหมือนกับโปรแกรมการขายสินค้าที่ใช้งานในซูเปอร์มาเก็ตหรือมินิมาร์ททั่วๆไป

*โปรแกรมRAMS(RichterAutomatedMerchandisingSystem)เป็นระบบที่เป็นทั้งมันสมองของการปฏิบัติการและเป็นประตูควบคุมการไหลของรายการสินค้าและข้อมูลข่าวสารทั้งหมด

หลังจากที่SCSแต่ละสาขาอัพโหลดข้อมูลในทันทีที่ขายได้มาให้RAMPSแล้วRAMPSก็จะรวบรวมข้อมูลจากทุกสาขาเข้าด้วยกันแล้วส่งข้อมูลไปให้Vendorที่เป็นคู่ค้าทราบเพื่อเป็นสัญญาณให้เกิดกระบวนการเติมสินค้า(Replenishment)ให้กับDCวังน้อยรูปแบบในการส่งข้อมูลจะเป็นแบบEDIให้กับVendorหลักๆ30กว่ารายส่วนVendorที่เหลือก็จะเป็นการส่งแฟกซ์แบบอัตโนมัติและในขณะเดียวกันRAMPSจะส่งข้อมูลทั้งหมดให้กับDCวังน้อยเพื่อให้เป็นการเตรียมตัวรับสินค้าที่จะส่งเข้าไปที่DistributionCenter

*โปรแกรมPCS(ProductControllingSystem)เป็นระบบที่ใช้ในการบริหารDistributionCenterแบบเรียลไทม์ทำหน้าที่ให้กับDCให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุดโดยระบบการติดต่อสื่อสารทั้งหมดในDCจะใช้คลื่นสัญญาณความถี่วิทยุ(RadioFrequency:RF)ผ่านสถานีฐานรับส่งสัญญาณ(BaseStation)ที่ติดตั้งห่างเป็นระยะๆอยู่รอบDistributionCenterวังน้อย

โดยในระบบVMIของเทสโก้โลตัสนี้เราสามารถจำแนกสินค้าได้เป็น2ประเภทซึ่งสามารถอธิบายรายละเอียดในแต่ละประเภทได้ดังต่อไปนี้

(1)สินค้าประเภทDistributionCenterItemคือสินค้าที่คู่ค้าไม่สามารถที่จะส่งมอบให้กับเทสโก้โลตัสได้ตามเวลาที่กำหนดไว้(เรียกได้ว่ามีVendorServiceLevelต่ำ)ดังนั้นเทสโก้โลตัสจึงมีความจำเป็นที่จะต้องสั่งสินค้าเข้ามาตุนไว้เองเพื่อยังคงที่จะสามารถกระจายสินค้าไปยังสโตร์ทั้ง75แห่งได้อันจะช่วยป้องกันไม่ให้สินค้าในสโตร์ขาดสต็อกที่เป็นการเสียโอกาสในการขายสินค้ารายการนั้นๆและสร้างความพึงพอใจให้กับลูกค้าที่เทสโก้โลตัสมีสินค้าพร้อมขายตลอดเวลาลูกค้าสามารถที่จะมาเลือกจับจ่ายใช้สอยได้ในทุกเวลาที่ต้องการ

(2)สินค้าประเภทCrossdockItem(หรือเรียกว่าเป็นประเภทส่งผ่าน)คือสินค้าที่คู่ค้ามีความสามารถที่จะส่งมอบให้กับเทสโก้โลตัสได้ตามเวลาที่กำหนดไว้(เรียกได้ว่ามีVendorServiceLevelสูง)ดังนั้นเทสโก้โลตัสจึงสามารถที่จะวางใจได้ว่าไม่มีความจำเป็นที่จะต้องสั่งสินค้าเข้ามาตุนไว้เลย

ในทันทีที่สินค้าถูกลำเลียงเข้ามาส่งที่DCวังน้อยสินค้าก็จะถูกแกะหีบห่อออกมาเพื่อนำมาติดสติ๊กเกอร์บาร์โค้ดทุกกล่องแล้วส่งขึ้นสายพานลำเลียง(BeltConveyor)ส่งไปผ่านเครื่องVisualizedScannerที่มีความสามารถสแกนบาร์โค้ดด้วยระดับความเร็ว1ใน2000วินาทีในทันทีที่เครื่องอ่านสติกเกอร์บนกล่องแต่ละกล่อง

เครื่องจะสามารถแยกแยะได้ทันทีว่ากล่องที่กำลังวิ่งผ่านเครื่องจะต้องถูกส่งไปที่สโตร์ไหนพร้อมกับเครื่องสแกนเนอร์จะประสานงานกับระบบทำงานของสายพานลำเลียงให้รับทราบว่ากล่องนี้ที่วางอยู่บนสายพานลำเลียง(ที่กำลังวิ่งวนไปเรื่อยๆ)จะต้องถูกผลักออกไปจากสายพานที่ช่องไหนเพราะแต่ละช่องที่กล่องถูกผลักออกไป(ใช้แผ่นยางสีดำเรียกว่า“Shoe”ที่ติดเรียงอยู่บนสายพานช่วยผลักตัวกล่อง)จะหมายถึงสโตร์แต่ละสโตร์นั่นเอง

นั่นแสดงว่าเครื่องสแกนเนอร์ที่อ่านบาร์โค้ดบนสติกเกอร์จะทำหน้าที่เป็นผู้คัดแยกสินค้าแต่ละกล่องว่าจะต้องถูกส่งไปที่ไหนแล้วสายพานลำเลียงจะเป็นผู้ช่วยในการผลักกล่องออกไปยังช่อง(หรือสโตร์)ที่ต้องการหลังจากที่กล่องไหลออกไปจากระบบสายพานแยกอยู่ตามช่อง(แยกสโตร์)แล้วก็จะมีพนักงานมาจัดเรียงกล่องซ้อนขึ้นพาเลตของแต่ละช่อง(หรือสโตร์)แล้วใช้แฮนด์ลิฟต์ลากพาเลตออกไปรอที่ท่าของ(Dock)เพื่อรอรถของแต่ละสโตร์วิ่งมารับออกไป

โดยทั่วไปแล้วสินค้าหมวดอาหารแห้งจะมีการส่งสินค้าผ่านเข้ามาที่DCวังน้อยประมาณ90%(เรียกว่าPercentageofCentralization=90%)ส่วนอีก10%ที่เหลือจะเป็นการส่งตรงไปยังสโตร์เลย(เรียกว่าDirecttoStore)ซึ่งเป็นสินค้าที่มีขนาดใหญ่เช่นรถจักรยานที่นอน6ฟุตเก้าอี้หวายเฟอร์นิเจอร์ต่างๆ

ส่วนสินค้าหมวดอาหารสดเช่นผักผลไม้จะส่งผ่านเข้ามาที่DCวังน้อยเพียง80%เท่านั้นในStoreนั้นจะใช้ระบบSCSส่วนที่HeadOfficeหรือสำนักงานใหญ่จะเป็นโปรแกรมSCSและโปรแกรมRAMSซึ่งRAMSนั้นจะเป็นโปรแกรมใหญ่บริหารงานทั้งบริษัทขณะที่PCSนั้นเป็นโปรแกรมสำหรับคลังสินค้าโดยเฉพาะและมีหน้าที่บริหารคลังสินค้า

ลักษณะการทำงานเมื่อโปรแกรมSCSทำการขายของก็จะOnlineไปยังRAMSที่สำนักงานใหญ่จากนั้นจะlinkมายังPCSนอกจากนี้RAMSยังมีหน้าที่อีกอย่างหนึ่งคือจะPressOrderไปยังVendorเพื่อให้Vendorมาส่งสินค้าในDC

กล่าวโดยสรุประบบVMIของTescoLotus
ในส่วนVMIของTESCOLOTUSนั้นเป็นการลงทุนเพียงฝ่ายเดียวที่ไม่ได้เกี่ยวข้องกับภายนอกสาเหตุหนึ่งนั้นมาจากการที่ต่างประเทศลงทุนส่วนใหญ่ทำให้มีอำนาจและการจัดการด้วยตนเองทำให้มีอิสระและสามารถเปลี่ยนแปลงสิ่งต่างๆได้และTESCOLOTUSมีอำนาจเหนือการเจรจาต่อบริษัทคู่ค้าเองทำให้การทำงานมีประสิทธิภาพมากขึ้นกล่าวคือสามารถกำหนดให้คู่ค้าหรือSupplyChainทำตามที่บริษัทกำหนดเองทำให้สอดคล้องกับเป้าหมายและระบบที่วางไว้อีกทั้งการวางระบบก็ย่อมเป็นไปได้โดยง่ายด้วย

เอกสารอ้างอิง
1.ธนิตโสรัตน์.VM:VenderManagedInventory.2548[อ้างเมื่อ12มีนาคม2550].จากhttp://www.v-servegroup.com/new/documment.php?Bookno=100

2.สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์.ประวัติความเป็นมาของVMIกระบวนการVMIและกรณีศึกษา[ออนไลน์]2548[อ้างเมื่อ12มีนาคม2550].จากwww.jit.nida.ac.th/th/jit800/Anuratt/PDF/lesson2.pdf