No.430

ประพันธ์ พิพัฒนสุข

 

 

ถ้าท่านยังมีเครื่องรับวิทยุแบบหลอด ไม่ว่าจะเป็นเครื่องจากประเทศทางยุโรป อเมริกา หรือญี่ปุ่นก็ตาม หากเครื่องรับวิทยุหรือเครื่องเสียงโบราญใช้ไม่ได้ ลองเปิดอ่านบทความนี้ดู บางทีท่านอาจจะคืนชีพมันด้วยตัวเองก็เป็นได้

 

     เครื่องรับวิทยุโบราณ หรือ วิทยุหลอดเป็นสื่อที่ให้ความรู้ข่าวสารและความบันเทิงในด้านเสียงเพลงที่ได้รับความนิยมในอดีตช่วงประมาณ พ.ศ. 24 80 ถึง พ.ศ. 2520 เครื่องรับวิทยุในยุคนั้นที่มีการนำเข้ามาจำหน่ายในประเทศมีทั้งด้านอเมริกาและยุโรป ในเวลาต่อมาสินค้าจากประเทศญี่ปุ่นก็เริ่มเข้ามาจำหน่าย

 

          จากอดีตอันยาวนานเครื่องรับวิทยุเหล่านี้หลายๆ เครื่องถูกตั้งไว้เป็นที่ระลึก ในปัจจุบันเครื่องรับวิทยุหลอดกลับมามีผู้คนให้ความสนใจเพราะมีสินค้ามือสองจากต่างประเทศเข้ามาจำหน่าย ส่วนหนึ่งก็มีเครื่องรับวิทยุโบราณและเครื่องเสียงโบราณ แน่นอนว่าเป็นเครื่องที่ใช้หลอดสุญญากาศเป็นส่วนประกอบ โดยส่วนมากแล้วปัญหาของเครื่องรับวิทยุและเครื่องเสียงเหล่านั้นจะไม่สามารถทำงานได้ บางเครื่องก็ไม่สมบูรณ์ หากจะเอาไปซ่อมก็คงไม่ทราบว่าจะไปซ่อมที่ร้านไหนนั้น ซึ่งนี่เองเป็นสาเหตุที่ทำให้ผู้เขียนเกิดปรงบรรดาลใจที่จะถ่ายทอดบทความนี้ออกมาเพื่อเป็นข้อมูลให้แก่ท่านผู้อ่านได้นำไปเป็นข้อมูล

 

          สืบเนื่องจากเมื่อปี พ.ศ. 2510 ผู้เขียนเองเคยเปิดร้านซ่อมวิทยุที่จังหวัดนครพนม จึงพอมีความรู้ในเรื่องของการตรวจซ่อมเครื่องรับวิทยุรวมไปถึงเครื่องเสียงโบราญ ดังนั้นจึงขอถ่ายทอดประสบการณ์ให้กับท่านผู้อ่านและผู้คนที่สนใจที่ไม่เคยเรียนรู้เรื่องหลอดมาก่อนหรือพอจะซ่อมเครื่องวิทยุและเครื่องเสียงทรานซิสเตอร์ได้ ต้องการเรียนรู้วิธีการตรวจซ่อมเครื่องวิทยุและเครื่องเสียงแบบหลอดของเยอรมันมาตรฐาน AEG ได้ติดตามอ่าน

 

          ในการตรวจซ่อมเครื่องรับวิทยุแบบหลอดอายุของแต่ละเครื่อง คงจะไม่ต่ำกว่า 50 ปี แน่นอนว่าแต่ละเครื่องย่อมมีสภาพที่แตกต่างกัน บางเครื่องที่มีการเก็บรักษาอย่างดี เครื่องก็จะมีสภาพที่ดีและยังสามารถเปิดระบบ ทั้งระบบ AM, SW และ FM แต่ทว่าบางเครื่องการเก็บรักษาอาจจะไม่ดีนัก ทำให้เกิดความเสียหาย สุดท้ายก็ไปจบที่ร้านรับซื้อของเก่า แต่เชื่อหรือไม่ว่าปัจจุบันกระแสตอบรับเครื่องรับวิทยุแบบหลอดเริ่มเกิดขึ้น หากท่านได้มีโอกาสไปถามซื้อที่ร้านค้าเครื่องรับวิทยุมือสองจากต่างประเทศ อาจจะไม่เชื่อเลยก็ได้ เพราะราคาเครื่องที่พอใช้ได้นั้นราคาเป็นหมื่นเลย ยิ่งถ้าเป็นยี่ห้อที่มีชื่อเสียง เช่น กรุนดิก, บราวฟุ้ง และเทเลฟุงเก็นต์ แล้ว ราคายิ่งจะสูงมากกว่าปกติ

 

          เครื่องรับวิทยุโบราณตอนที่ 1 ผู้เขียนเคยเขียนลงในวารสารเซมิฯ ฉบับที่ 428 ประจำเดือน พฤษภาคม 2559 แต่ในตอนดังกล่าวเป็นเครื่องรับวิทยุแบบ AM ซึ่งในฉบับนี้จะนำท่านมารู้จักเครื่องรับวิทยุแบบ FM รวมถึงการบำรุงรักษาหรือการตรวจซ่อม อาจจะต้องอาศัยประสบการณ์การซ่อมเครื่องมาบ้างแล้ว เพราะปัจจุบันวงจรของเครื่องรับวิทยุคงจะหาได้ยากมาก แต่ใช่ว่าไม่มีวงจรแล้วจะซ่อมไม่ได้ เพราะหลอดมีหลักการทำงานที่เป็นมาตรฐาน ดังนั้นการมองหาสาเหตุที่ทำให้หลอดไม่ทำงานจึงไม่ยากมากนัก ซึ่งแนวทางการตรวจซ่อมหลอดนั้นจะมีลำดับขั้นตอนที่ชัดเจน ดังต่อไปนี้ คือ

1. ตรวจซ่อมภาคจ่ายไฟ
2. ตรวจซ่อมภาคขยายเสียง
3. ตรวจซ่อมภาครับวิทยุ FM

 

 

การตรวจซ่อมภาคจ่ายไฟ

 

          ภาคจ่ายไฟเป็นภาคแรกที่จะต้องตรวจสอบให้ถูกต้องก่อน หน้าที่ภาคจ่ายไฟจะต้องจ่ายไฟกระแสตรง (DC) ออกไปเลี้ยงวงจรต่างๆ จุดนี้เป็นจุดแรกที่ต้องมีการตรวจสอบให้ถูกต้องหรือใกล้เคียงความเป็นจริงมากที่สุด ภาคจ่ายไฟจะจ่ายไฟออกไปเลี้ยงโหลด มีแรงไฟหลัก คือ +B1 = 250VDC และ +B2= 230VDC หรือใกล้เคียง แต่ละยี่ห้อแรงไฟไปเลี้ยงวงจรจะใกล้เคียงกันมาก ส่วนแรงไฟสำหรับจุดไส้หลอดต่างๆ มีค่าเท่ากับ 6.3 V ดังรูปที่ 1 เป็นวงจรจ่ายไฟของวิทยุกรุนดิก

  

 

รูปที่ 1 วงจรภาคจ่ายไฟ

 

วงจรภาคจ่ายไฟของวิทยุจากอเมริกาหรือยุโรปจะคล้ายๆ กัน การตรวจซ่อมจะเรียงตามลำดับดังนี้

 

          ลำดับที่ 1 ตรวจระดับแรงไฟที่จะต่อเข้าเพาเวอร์ทรานสฟอร์เมอร์

 

          เพาเวอร์ทรานสฟอร์เมอร์หรือหม้อแปลงไฟของเครื่องรับวิทยุส่วนมากจะมีซีเล็กเตอร์-สวิตช์ เพื่อเลือกระดับแรงที่จะต่อเข้าหม้อแปลงไฟระหว่าง 110VAC หรือ 220VAC ซึ่งแรงดันไฟของประเทศไทยจะใช้ 220VAC ต้องตรวจให้ถูกต้องว่าซีเล็กเตอร์-สวิตช์ ตั้งไว้ที่ 220 VAC

 

          ลำดับที่ ๒ ตรวจสอบไฟออกจากหม้อแปลง

 

          ไฟที่ออกจากหม้อแปลงเป็นไฟ AC เครื่องส่วนมากที่มาจากต่างประเทศ จะมีไฟ ออก 180 VAC- 220 VAC ถ้าวัดได้ มีไฟออกตามจากหม้อแปลงแสดงว่าหม้อแปลงไฟปกติ ต้องถนอมหม้อแปลงไฟไว้ให้ดี เพราะถ้าหม้อแปลงไหม้หรือเสียหาย ราคาที่สั่งทำใหม่นั้นค่อนข้างสูงมากทีเดียว

 

 

รูปที่ 2 หม้อแปลงไฟที่ใช้กับเครื่องรับวิทยุกรุนดิก

 

          จากรูปที่ 2 เป็นหม้อแปลงไฟของเครื่องรับวิทยุกรุนดิก ส่วนยี่ห้ออื่นๆไฟเข้า-ออกจะใกล้เคียงกัน ขดไฟเข้า 220 VAC ขดไฟออก 200 VAC 100 MA ไฟจุดไส้หลอด 6.3VAC 2A

 

          ลำดับที่ ๓ ตรวจสอบวงจรเร็กติไฟเออร์

 

          เมื่อการตรวจสอบไฟออกจากหม้อแปลงถูกต้องแล้ว แรงดันที่ออกจากหม้อแปลงจะต้องไปเข้าวงจรเร็กติไฟเออร์ วงจรเร็กติไฟเออร์จะทำหน้าที่เปลี่ยนแรงไฟกระแสสลับ (AC) ให้เป็นไฟกระแสตรง (DC) โดยจะมีอยู่ 2 ลักษณะ ยุคแรกเป็นแบบแรกเป็นฮาฟเวฟเร็กติไฟเออร์โดยใช้ไดโอดเพียงตัวเดียว ยุคต่อมาสามารถทำบริดจ์ไดโอดได้ วงจรจึงเป็นแบบฟลูเวฟ ระดับแรงไฟกระแสตรงที่นำไปใช้งานมีระดับใกล้เคียงกัน

 

 

ก รูปร่างของไดโอด

 

 

ข วงจรเร็กติฟายเออร์แบบฮาฟเวฟ

 

รูปที่ 3 วงจรภาคจ่ายไฟของเครื่องรับวิทยุแบบฮาฟเวฟ

 

          จากวงจรไฟ 200 VAC ที่ออกจากหม้อแปลงจะต่อไปเข้าที่ D1 ไดโอดในยุคแรกมีขนาดใหญ่มาก โดยจะมีขนาด 4ซ.ม X 9 ซ.ม ไดโอดทำงานเปลี่ยนแรงดัน AC ให้เป็น DC แรงดันหลังจากที่แปลงเป็น DC แล้วยังนำไปใช้งานไม่ได้เพราะแรงดันยังไม่เรียบพอ ซึ่งจะต้องนำไปเข้าวงจรกรองกระแสหรือเรียกว่าวงจรฟิลเตอร์ก่อนจึงจะนำไปใช้งานได้ และในบางรุ่นระดับแรงดันจะมีหลายระดับให้เลือกเพื่อไปเลี้ยงโหลดต่างๆ เช่น +B1= 250V หรือ +B2 =230V เป็นต้น

 

รูปที่ 4 ภาคจ่ายไฟแบบฟลูเวฟเร็กติไฟเออร์

 

          ฟลูเวฟเร็กติฟายเป็นรูปแบบที่พัฒนาภาคจ่ายไฟให้มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น อุปกรณ์ที่ใช้เร็กติไฟเออร์ก็ใช้เป็นบริดจ์ไดโอดที่เริ่มทำขึ้นมาในยุคนั้น แต่ก็ยังมีรูปร่างที่มีขนาดใหญ่มาก แต่ถึงอย่างนั้นก็จะมีขาใช้งานเหมือนบริดจ์ไดโอดที่มีขายปัจจุบัน คือ จะมีทั้งหมด 4 ขาดังนี้

         

          ขา ~ คือ อินพุตสำหรับต่อแรงดันกระแสสลับ (AC) มี 2 ขา

 

          ขา + คือ เอาต์พุตแรงดันกระแสตรง (DC) ขั้วบวก

 

          ขา – คือ เอาต์พุตแรงดันกระแสตรง (DC) ขั้วลบ

 

          การทำงานเมื่อมีแรงดันไฟกระแสไฟสลับ (AC) จากหม้อแปลง 200 VAC จะนำไปต่อเข้าที่บริดจ์ไดโอดขั้ว ~ หากถูกต้องจะมีแรงดัน DC ออกที่ขั้วบวกและเมื่อผ่านวงจรฟิลเตอร์แล้ว แรงดันไฟ DC จะมี 2 ระดับดังนี้

 

• + B1 = 250 VDC (เป็นระดับแรงไฟสูงที่สุดของวงจรจะนำไปเลี้ยงภาคขยายสุดท้าย)
• + B2 = 230 VDC (เป็นระดับแรงไฟต่ำกว่า + B1 จะนำไปเลี้ยงภาคขยายเสียงและภาครับวิทยุ)

 

          แรงดันไฟทั้ง 2 จุดหลักจะต้องตรงหรือใกล้เคียงกับที่กล่าวไว้จึงจะคาดการณ์ได้ว่าภาคจ่ายไฟถูกต้อง หากแหล่งจ่ายไฟครบและถูกต้องตามที่กล่าวมาแสดงว่าเครื่องเราผ่านการทดสอบจุดแรกได้แล้ว ขั้นตอนต่อไปให้พิจารณาแรงดันจุดไส้หลอด 6.3VAC ซึ่งไส้หลอดของแต่ละหลอดจะต่อขนานกัน ให้สังเกตแต่ละหลอดว่าไส้หลอดติดหมดทุกหลอดหรือไม่ ถ้าตรวจสอบแล้วหลอดติดไม่ครบให้ทำการแก้ไขให้เรียบร้อยก่อนที่จะตรวจซ่อมในขั้นตอนต่อไป

 

          ข้อควรระวัง จากการเช็ควงจรภาคจ่ายไฟหากวัดแล้วมีไฟออก ก็ยังมั่นใจไม่ได้ว่าจะสามารถใช้งานได้ 100% เนื่องจากส่วนมากตัวเก็บประจุที่ทำหน้าที่ฟิลเตอร์แรงดันเป็นแบบอิเล็กทรอไลตริก เมื่อไม่ถูกใช้งานนานๆ น้ำยาเคมีที่อยู่ภายในมักจะหมดสภาพ บางครั้งเกิดชอร์ตขึ้นมาทันที่ทันใด ดังนั้นควรจะเปลี่ยนตัวเก็บประจุใหม่ทั้งชุด เพราะถ้าเกิดชอร์ตจะส่งผลให้ไดโอดและหม้อแปลงแรงไฟเกิดชำรุดเสียหายตามไปด้วย ดังนั้นแม้ว่าวงจรจ่ายไฟสามารถจ่ายไฟออกได้ปกติก็ควรเปลี่ยนไดโอดและตัวเก็บประจุภาคฟิลเตอร์ออกทั้งชุด

 

การตรวจซ่อม ภาคขยายเสียง

 

          ภาคขยายเสียงจะมี 2 ภาค คือภาคขยายที่ 1 หรือปรีแอมป์ และภาคขยายสุดท้าย ซึ่งภาคขยายที่ 1 จะใช้หลอดเบอร์ EABC80 หลอดนี้มีการทำงานแยกเป็น 2 ชุด คือ ชุดแรกจะทำหน้าที่ดีเทกเตอร์ ส่วนชุดที่สองจะทำหน้าที่ภาคขยายที่ 1 มีการทำงานของหลอดไตรโอด (เพลตขา 9, กริด ขา 8 และแคโทด ขา 7) เมื่อภาคขยายที่ 1 ทำงานได้แล้ว จะส่งกำลังต่อไปยังภาคขยายสุดท้ายที่ใช้หลอดเบอร์ EL 41 ทำการขยายให้มีกำลังสูงสุดที่หลอดสามารถทำงานได้ แล้วส่งกำลังต่อไปยังเอาต์พุตทรานสฟอร์เมอร์ เพื่อถ่ายทอดสัญญาณให้กับลำโพง

 

 

รูปที่ 5 วงจรภาคขยายเสียง

 

          จากรูปที่ 5 การพิจารณาวงจรจะเริ่มจากโวลุ่ม (W33 = 1.3M) สัญญาณเสียงจากภาคดีเทกเตอร์ เมื่อผ่านโวลุ่มจะส่งไปที่หลอดขยายที่ 1 เบอร์ EABC 80 ผ่าน C คัปปลิ้ง (C43) สัญญาณจะเข้าขากริด (ขา 8 ) ทำการขยายออกที่ขาเพลต (ขา 9) ผ่านตัวต้านทาน (W207) ผ่าน C คัปปลิ้ง (C44) และตัวต้านทาน (W27 – W 29) ก่อนจะถูกส่งไปที่หลอดขยายสุดท้ายเบอร์ EL 84 เข้าที่ขากริด (ขา 2) ขยายสัญญาณออกที่ขาเพลต (ขา 7) สุดท้ายก็จะส่งไปยังเอาต์พุตทรานสฟอร์เมอร์ (ขา 1) สัญญาณจะถ่ายทอดออกไปให้กับ “ลำโพง” เป็นอันสิ้นสุดกระบวนการขยายสัญญาณ

 

          ลำดับที่ 1  ตรวจเอาต์พุตและลำโพง (ยังไม่จ่ายแรงดันให้กับวงจร) การตรวจสอบให้นำมิเตอร์เข็มตั้งไปที่ย่านวัดความต้านทาน X1 โดยสายลบจับกราวด์ของวงจรและสายบวกไปเขี่ยที่ขาเพลต (ขา 7) ถ้าเอาต์พุตและลำโพงใช้ได้ดี จะมีเสียงดัง “แก็ก แก็ก แก็ก” ตามจังหวะที่เขี่ย ถ้าเขี่ยแล้วไม่ดังแสดงว่าอุปกรณ์มีปัญหา ซึ่งอาจจะเป็นเอาต์พุตหรือลำโพง ต้องทำการแก้ไขให้ข้อนี้ให้ถูกต้อง

 

          ลำดับที่ 2  ตรวจการทำงานของหลอดขยายสุดท้าย ภาคขยายสุดท้ายนี้จะใช้หลอดเบอร์ EL 84 เป็นหลอดเพนโทด การตรวจสอบว่าหลอดทำงานได้หรือไม่นั้นมีอยู่หลายวิธี แต่ผู้เขียนขอยกตัวอย่างการใช้วิธีปฏิบัติที่เรียกว่า บัญญัติหรือกฎ 5 ประการของหลอดเพนโทด (5 ขั้ว) ดังตารางที่ 1 (แถมการเช็คหลอด 4 ขา ดังตารางที่ 2)

 

ตารางที่ 1 หลอด เพนโทด (5 ขั้ว)

 

 

ตารางที่ 2 หลอด เทต โทรด (4 ขั้ว)

 

 

          โปรดจำบัญญัติหรือข้อกำหนด 5 ประการนี้ไว้ให้ดี โดยเฉพาะมือใหม่ ไม่ว่าจะเป็นหลอดเบอร์ใดก็ตาม ขอเพียงแค่รู้ว่าหลอดที่จะวัดเป็นขาชื่อว่าขาอะไร ท่านก็จะสามารถตัดสินใจได้ว่าค่าที่วัดมาได้นั้น “ผิด” หรือ “ถูก” เพื่อนำมาเป็นข้อมูลเบื้องต้น ยกตัวอย่างเช่น หากแรงดันที่ขาเพลตวัดได้ 0 โวลต์ (ซึ่งถูกต้องจะมีแรงไฟบวกสูงสุด จะใกล้เคียงแรงไฟ + B1 ดังแสดงในตารางที่ 1) นั่นแสดงว่าผิดแน่นอน จะต้องแก้ให้มีไฟ 240 โวลต์ให้ได้ก่อน สาเหตุก็คงจะมีจุดเสียที่ เอาต์พุต ด้านปฐมภูมิขาดหรือ + B1 = 260 V ไม่มีไฟ เมื่อแก้ไขให้ข้อนี้ถูกต้องแล้วโอกาสเครื่องนี้ทำงานได้สูงมาก

 

          ลำดับที่ ๓  วงจรภาคขยายภาคแรกใช้หลอด EABC 80 หลอดนี้โครงสร้างของหลอดอาจจะดูค่อนข้างยาก ส่วนที่ หนึ่งจะทำหน้าที่ดีเทกเตอร์และส่วนที่สองจะทำหน้าที่ขยายเสียงของภาคแรก ในส่วนนี้ จะใช้ส่วนที่เป็นหลอดไตรโอด (เพลตขา 9, กริดขา 8 และแคโทดขา 7) จะต้องเข้าใจการทำงานเบื้องต้นดังนี้ สัญญาณเสียงจากการทำงานของ FM ดีเทกเตอร์จะมาเข้าโวลุ่ม (W33) เพื่อเร่ง-ลดความแรงของสัญญาณเสียง สัญญาณจะคัปปลิ้งผ่าน C คัปปลิ้ง(C42) ส่งต่อไปยังหลอด EABC 80 ที่ขากริด (ขา 8) ขยายออกไปที่ขาเพลต (ขา 9) และจะผ่าน C คัปปลิ้ง (C42) เพื่อส่งไปยังภาคขยายสุดท้ายต่อไป

 

การตรวจซ่อมภาคขยายเสียงภาคแรก

 

          หากภาคขยายสุดท้ายทำงานได้แล้ว แต่เครื่องยังไม่มีเสียง ให้ดำเนินการตรวจภาคขยายเสียงภาคแรก วิธีการตรวจเบื้องต้นทำได้โดยใช้มือจับส่วนที่เป็นโลหะของไขควงและใช้ปลายของไขควงที่เราจับอยู่จี้เข้าที่กริด (ขา 8) ถ้าภาคขยายเสียงภาคแรกทำงานได้จะมีสียงดัง “ตื้ด ตื้ด ตื้ด” ตามจังหวะการจี้ แต่ถ้าไม่มีเสียงใดๆ เกิดขึ้นเลย แสดงว่าภาคขยายเสียงภาคแรกไม่ทำงาน การตรวจทำได้โดยอาศัยการตรวจแรงดันไฟขาต่างๆ ของหลอด แล้วมาสรุปว่า “ผิด” หรือ “ถูก” ซึ่งหลอดนี้เป็นหลอดไตรโอด (3 ขั้ว) การตรวจสอบแรงดันกำหนดได้ตามตารางที่ 3

 

ตารางที่ 3 หลอด ไตรโอด (3 ขั้ว)

 

 

          จะเห็นได้ว่าการตรวจการทำงานของหลอดจะ คล้ายกันทุกหลอด ขอให้จดจำข้อกำหนดนี้ไว้ จะทำให้ทราบว่าการตรวจการทำงานของหลอดไม่ได้ยากเกินไป ยกตัวอย่าง การตรวจภาคขยายเสียงภาคแรก ให้วัดไฟที่ขาเพลต หากแรงดันที่ได้เท่ากับ 0 โวลต์ นั่นแสดงว่า “ผิด” เนื่องจากข้อกำหนดของขาเพลตจะต้องมีไฟบวกสูงสุด ในวงจรนี้ประมาณ 100 โวลต์ อุปกรณ์ที่คาดว่าจะเสีย คือ ตัวต้านทานที่เรียกว่าเพลตโหลดรีซีสเตอร์ ในวงจร คือ ตัวต้านทาน (W22 และ W23) ที่เชื่อมต่ออยู่ระหว่างขาเพลตกับแหล่งจ่ายไฟ + B2 เมื่อสามารถแก้ปัญหาขาเพลตที่ไม่มีไฟได้แล้ว ภาคขยายยังไม่ทำงานก็คงต้องลองเปลี่ยนหลอดใหม่เท่านั้น

 

          หากภาคขยายเสียงทำงานได้แล้ว แต่เครื่องรับวิทยุยังไม่สามารถรับสถานีวิทยุได้เลย ไม่ว่าจะเป็นระบบ AM, SW หรือ FM ก็จะต้องดำเนินการตรวจซ่อมภาครับวิทยุในขั้นตอนต่อไป

 

การตรวจซ่อมภาครับวิทยุ

 

          ภาครับวิทยุจะมีการทำงานของย่านความถี่ AM, SW และ FM ถึงแม้ว่าสัญญาณเหล่านี้ความถี่จะแตกต่างกัน แต่ว่าสุดท้ายแล้วสัญญาณจะถูกนำมารวมกันที่วงจรเดียวกัน ทำให้การตรวจซ่อมภาครับวิทยุ FM นั้นค่อนข้างทำได้ยาก เพราะต้องอ่านวงจรให้ออกว่าทางเดินของสัญญาณ FM ผ่านอุปกรณ์ส่วนใดบ้าง ซึ่งต้องใช้ความพยายามมากพอสมควร วิธีการตรวจสอบในขั้นแรก จะต้องตรวจภาคต่างๆ จากภาคด้านหลังมายังภาคหน้า คือ เริ่มตรวจสอบจากภาคเอฟเอ็มดีเทตเตอร์ จากนั้นก็ภาคไอเอฟที่ 2 ตามด้วยภาคไอเอฟที่ 1 และส่วนสุดท้าย คือ จูนเนอร์

 

 

รูปที่ 6 วงจรภาครับวิทยุมาตรฐาน AEG

 

การตรวจภาคเอฟเอ็มดีเทกเตอร์

 

          ภาคเอฟเอ็มดีเทกเตอร์จะใช้หลอดเบอร์ EABC 80 สำหรับหลอดนี้ ส่วนหนึ่งจะทำหน้าที่ขยายสัญญาณเสียงภาคแรก อีกส่วนหนึ่งจะทำหน้าที่เอฟเอ็มดีเทกเตอร์ การดีเทคแบบเอฟเอ็มจะใช้หลอดไดโอด 2 หลอด (ขาเพลตจะเป็นขา 1 และ 2 ขา ส่วนขาแคโทดจะเป็นขา 3 และ 7) เนื่องจากภาคนี้ไม่มีการใช้แรงดันไฟสูงมาทำงานร่วมกับอุปกรณ์ต่างๆ ดังนั้นโอกาสจะชำรุดเสียหายค่อนข้างยาก แต่ถ้าวงจรส่วนนี้ไม่สามารถทำงานได้ก็แสดงว่าหลอดเสีย ดังนั้นการตรวจเช็คทำได้ง่ายๆ เพียงเปลี่ยนหลอดใหม่

 

การตรวจภาคขยายไอเอฟที่ 2

 

          ภาคขยายไอเอฟที่ 2 จะใช้หลอดเบอร์ EF 89 ซึ่งในขั้นตอนนี้จะเป็นการตรวจสอบภาคขยายไอเอฟที่ 2 โดยใช้มือจับที่ตัวไขควงส่วนที่เป็นโลหะ แล้วใช้ปลายไขควง “เขี่ย” ที่ขากริดของหลอด ถ้าภาคนี้ทำงานได้จะมีเสียงดัง “แก็ก แก็ก แก็ก” ตามจังหวะที่เขี่ย แต่ถ้าเงียบสนิทแสดงว่าหลอดนี้อาจจะไม่ทำงาน ให้วัดแรงดันไฟที่ขาต่างๆ เพื่อนำมาพิจารณาหาข้อมูลว่า “ผิด” หรือ “ถูก” จากองค์ประกอบของหลอดดังที่เคยกล่าวไว้ในตารางที่ 1

 

          หลอด EF 89 เป็นหลอดเพนโทด (5ขั้ว) ให้ใช้บัญญัติ 5 ข้อ ที่ใช้ตรวจภาคขยายเสียงดังที่กล่าวไว้ก่อนหน้านี้ วิธีการตรวจสอบการทำงานของหลอดให้ลองปฏิบัติตามตารางที่ 1 จากข้อแรกจนถึงข้อสุดท้าย ถ้าข้อใดผิดให้แก้ไขข้อนั้นๆให้ถูกต้องก่อน โดยส่วนมากแล้วสิ่งที่ผิดปกติมักจะแรงดันที่นำมาต่อกับขานั้นๆ ถ้าองค์ประกอบต่างๆ ถูกต้องเครื่องยังไม่ทำงานก็ต้องลองเปลี่ยนหลอดใหม่สถานเดียว

 

 ภาคขยายไอเอฟที่ 1

 

          ในภาคนี้จะเป็นการใช้หลอด ECH 81 ซึ่งส่วนนี้ คือ ขยายภาคไอเอฟที1 เป็นหลอดเพนโทด ( 5ขั้ว) ให้นำเอาบัญญัติหรือกฎ 5 ประการดังที่ได้อธิบายผ่านมาแล้วเพื่อตรวจว่าหลอด ECH 81 ทำงาน “ผิด” หรือ “ถูก” เมื่อดำเนินการแก้ไขให้ภาคขยายไอเอฟที่ 1 ทำงานได้แล้ว เครื่องรับยังไม่สามารถรับสัญญาณ FM ได้ ขั้นตอนต่อไปก็จะต้องตรวจภาค “จูนเนอร์ FM” 

 

จูนเนอร์ FM

 

          จูนเนอร์ FM จะบรรจุอยู่ในกล่องโลหะ นิยมเรียกว่ากระป๋องจูนเนอร์ จะประกอบไปวงจรภาคต่างๆ คือ อาร์เอฟแอมป์ (RF AMP), มิกเซอร์ (MIXER) และ ออสซิลเลเตอร์ (OSCILLATOR)

 

 

รูปที่ 7 รูปร่างลักษณะกระป๋องจูนเนอร์ FM

 

          การตรวจซ่อมจูนเนอร์ FM จะตรวจซ่อมภายในกระป๋องจูนเนอร์ ซึ่งค่อนข้างทำได้ยาก เพราะอุปกรณ์ต่างๆ ถูกวางอย่างมีระบบ เนื่องจากภายในกล่องจูนเนอร์นั้นมีพื้นที่ในการวางอุปกรณ์ค่อนข้างจำกัด ทำให้ยากต่อการตรวจสอบอุปกรณ์ภายใน ดังนั้นขั้นตอนที่ใช้ในการตรวจสอบภาคจูนเนอร์นี้ คือ

• ทดลองเปลี่ยนหลอด ECC 85 ใหม่
• วัดแรงดันในจูนเนอร์ (+ B2 = 230 V) ที่ผ่านความต้านทาน (W2 และ W3)
• ตรวจสอบสายกราวด์
• ตรวจสายอากาศที่เข้าจูนเนอร์
• ตรวจสายเอาต์พุตที่ออกจากจูนเนอร์

 

          ถ้าตรวจแล้วทุกอย่างถูกต้องแต่ยังรับสถานีวิทยุ FM ไม่ได้ แสดงว่าจูนเนอร์เสียอย่างแน่นอน

 

 

รูปที่ 8 วงจรจูนเนอร์ FM

 

การนำเสนอวิธีการตรวจซ่อมเครื่องรับวิทยุระบบ FM คงจะพอเป็นแนวทางให้ท่านที่จะทดลองซ่อมเครื่องรับวิทยุได้ ถ้าหากมีปัญหาหรือต้องการคำปรึกษาผู้เขียนยินดีให้คำแนะนำได้ รวมถึงการจัดหาอุปกรณ์ไม่ว่าจะเป็นหลอดหรืออุปกรณ์ต่างๆ สามารถติดต่อได้ที่เบอร์โทรศัพท์ 08-7945-0101